Άνθρωπος και Σύμπαν. Παράλληλοι κόσμοι

Από την αρχαιότητα διακηρύσσεται 

η άρρηκτη σχέση του Ανθρώπου με το Σύμπαν.

Στη Γένεση αναφέρεται 

ότι ο Άνθρωπος πλάστηκε άρχοντας τους Σύμπαντος 

ενώ στα Χρυσά Έπη του Πυθαγόρα 

αναφέρεται η προτροπή: 

‘Άνθρωπε Γνώρισε τον Εαυτό σου 

και θα γνωρίσεις το Σύμπαν και τους Θεούς’.

.....................................................................

Όπως ο Δημιουργός του παντός, 

πριν ακόμη δημιουργήσει τα πάντα από το μηδέν, 

είχε μέσα Του ως Βασιλεύς των αιώνων και προγνώστης, 

τη γνώση,τις φύσεις και τους λόγους όλων των όντων, 

έτσι και τον Άνθρωπο που έπλασε κατ’εικόνα Του 

για Βασιλιά της κτίσεως τον έκανε να έχει μέσα του 

όλων των όντων τους λόγους, τις φύσεις και τη γνώση. 

Έτσι, την ξηρότητα και ψυχρότητα του ζωικού χυμού 

τις έχει από τη γη  απ’όπου πλάστηκε. 

Τη θερμότητα και υγρότητα του αίματος 

από τον αέρα και τη φωτιά.

Την υγρότητα και την ψυχρότητα του φλέγματος 

από το νερό.

Από τα φυτά, έχει την ικανότητα για αύξηση.

Από τα ζωόφυτα την ικανότητα για θρέψη. 

Από τα άλογα ζώα το παθητικό.

Από τους Αγγέλους έχει το νοερό και λογικό.

Από το Θεό, τέλος, έχει την άυλη πνοή, 

δηλαδή την ασώματη και αθάνατη ψυχή, 

η οποία διακρίνεται σε νου και λόγο 

και δέχεται τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος,

για να υπάρχει και να ζει. 

..........................................................

Είναι αδύνατον να μελετήσει κανείς 

ένα σύστημα του σύμπαντος 

χωρίς να μελετήσει τον άνθρωπο. 

Ταυτόχρονα είναι αδύνατον 

να μελετήσει κανείς τον άνθρωπο 

χωρίς να μελετήσει το σύμπαν.

Ο Άνθρωπος είναι μια εικόνα του κόσμου.

Δημιουργήθηκε από τους ίδιους νόμους 

που δημιούργησαν ολόκληρο τον κόσμο. 

Αν ο Άνθρωπος γνώριζε και καταλάβαινε τον εαυτό του, 

θα γνώριζε και θα καταλάβαινε ολόκληρο τον κόσμο, 

όλους τους νόμους που δημιουργούν 

και κυβερνούν τον κόσμο. 

Και αντίστροφα, μελετώντας τον κόσμο και τους νόμους 

που κυβερνούν τον κόσμο, 

θα μάθαινε και θα καταλάβαινε τους νόμους που κυβερνούν τον ίδιο. 

Γι’αυτό, η μελέτη του κόσμου 

και η μελέτη του ανθρώπου, 

πρέπει να βαδίζουν παράλληλη 

και η μία να βοηθάει την άλλη. 

.....................................................

Ο άνθρωπος λοιπόν 

έχει ένα μεγαλειώδες πεπρωμένο να εκπληρώσει. 

Να γίνει κύριος του Σύμπαντος 

κατ’εικόνα και καθ’ομοίωση του Δημιουργού του. 

Για να εκπληρώσει όμως αυτό το πεπρωμένο 

πρέπει πρώτα γα γίνει Κύριος του Εαυτού του. 

Όσιος Νικήτας Στηθάτος.

Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών.

Εκδόσεις.Το Περιβόλι της Παναγιάς.

Αναζητώντας τον κόσμο του Θαυμαστού. 

Πήτερ Ουσπένσκυ. Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος.

Όλετ, ο κοκκινολαίμης. Γέρων Παίσιος

Στο τελευταίο σας γράμμα μου είχατε στείλει 

μια εικόνα με τον Αδάμ και τα ζώα στον Παράδεισο.

Σκέφτηκα λοιπόν να σας στείλω κι εγώ με τη σειρά μου ζωγραφισμένο ένα πουλί, τον πιο στενό μου φίλο. 

Τον έχω ονομάσει Όλετ, 

που σημαίνει στα αραβικά ‘παιδί’. 

Μένει στο βουναλάκι, 

πεντακόσια μέτρα μακριά από το καλύβι μου.

Κάθε μεσημέρι του πηγαίνω καλούδια και φιλεύματα.

Μόλις του δίνω κάτι να φάει, παίρνει λίγο και φεύγει. 

Εγώ το φωνάζω να έρθη, 

αλλά αυτό φεύγει και σε λίγο έρχεται κρυφά από πίσω 

και κρύβεται κάτω από τη ζακέτα μου. 

Όταν πάω να φύγω, 

με ξεπροβοδίζει σε απόσταση εκατό μέτρων περίπου, 

κι εγώ, για να μην κουρασθεί, του αφήνω κανένα ψίχουλο, 
για να ασχοληθεί, και φεύγω γρήγορα, 

για να με χάση. 

Είναι μέρες που πανυγυρίζω 

με τον Όλετ και την συντροφιά του. 

Μπορεί να πει κανείς: 

‘Γιατί δεν κάνεις το ίδιο και με τα άλλα πουλιά;’. 

Απαντώ:’Όταν φωνάζω τον Όλετ να έρθει, 

φέρνει μαζί του και πουλιά, φίλους του, 

τα οποία τρέχουν αμέσως στο φαί, 

ενώ ο Όλετ έρχεται από υπακοή και αγάπη. 

Ακόμη κι όταν είναι νηστικός, 

κάθεται αρκετή ώρα μαζί μου και ξεχνάει το φαγητό.

Εγώ του το θυμίζω.

Και τώρα που καλωσύνεψε ο καιρός 

και βρίσκει ζουζούνια να φάη, 

όταν το φωνάζω πάλι έρχεται,για την υπακοή, 

ενώ είναι χορτάτο και δεν το αναγκάζει η πείνα. 

Ε πως να μην το χαίρεσαι 

περισσότερο από τα άλλα πουλιά 

αυτό το φιλότιμο πουλάκι;’. 

Μια μέρα άργησα να πάω στο βουναλάκι και ο Όλετ, 

επειδή φυσούσε πολύ, είχε λουφάξει από νωρίς. 

Άφησα το φαγητό του κι έφυγα,χωρίς να τον δω. 

Την άλλη μέρα ξεκίνησα να πάω πολύ νωρίς, 

γιατί ανησύχησα μήπως το έφαγε κανένα γεράκι.

Αυτό, όταν είδε το πρωί το φαγητό 

που είχα αφήσει από βραδίς 

‘το πείραξε ο λογισμός’ 

και κατέβηκε στα μισά και με περίμενε.

Όταν με είδε έκανε σαν τρελό από τη χαρά του. 

Τού έδινα να φάει, 

αλλά αυτό ήθελε περισσότερο συντροφιά 

παρά φαγητό. 

Το θαυμάζω 

για την άσκησή του και για την αγάπη που έχει, 

καθώς και για την ευγνωμοσύνη του.

Εύχεσθε να μιμηθώ τις αρετές του.

Έχετε τους χαιρετισμούς 

τους δικούς του και τους δικούς μου τους πολλούς. 

Γέροντος Παισίου. Λόγοι Ε. Πάθη και Αρετές. 

Ιερόν Ησυχαστήριον ‘Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος’ Σουρωτή Θεσσαλονίκης.

Τα δύο είδη Γνώσης. Μόρις Νίκολ

Να παρατηρείς και να αυτοπαρατηρείσαι, 

είναι δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. 

Και τα δύο χρειάζονται προσοχή. 

Αλλά στην παρατήρηση, 

η προσοχή κατευθύνεται προς τα έξω 

μέσα από τις αισθήσεις. 

Στην αυτοπαρατήρηση, 

η προσοχή κατευθύνεται προς τα μέσα 

και δεν υπάρχει αισθητήριο όργανο για αυτή. 

Αυτός είναι ένας λόγος που η αυτοπαρατήρηση 

είναι πιο δύσκολη από την παρατήρηση.

Τα δύο αυτά σημεία αφετηρίας 

οδηγούν σε δύο τελείως διαφορετικές κατευθύνσεις. 

Κάποιος άνθρωπος 

μπορεί να ξοδέψει όλη του τη ζωή 

παρατηρώντας τα φαινόμενα του κόσμου, 

τα αστέρια, τα άτομα, τα κύτταρα κλπ. 

Αυτό είναι ένα είδος γνώσης 

και μέσα από αυτή μπορούν να γίνουν ορισμένες αλλαγές. 

Οι αλλαγές αυτές είναι όμως στον εξωτερικό κόσμο. 

Όλη αυτή η γνώση αν χρησιμοποιείτο με το σωστό τρόπο, 

θα μπορούσε να είναι για το καλό της ανθρωπότητας,

αλλάζοντας το εξωτερικό περιβάλλον προς όφελός της.

Αλλά αυτό το είδος της γνώσης 

μπορεί να αλλάξει μόνο το έξω.

Δεν μπορεί να αλλάξει τον άνθρωπο.μέσα του. 

Το είδος της γνώσης 

που μπορεί να αλλάξει τον άνθρωπο εσωτερικά 

δεν μπορεί να αποκτηθεί 

μόνο με το μέσο της παρατήρησης.

Υπάρχει ένα άλλο είδος γνώσης 

που είναι κατορθωτή για τον άνθρωπο, 

και αυτή αρχίζει με την αυτοπαρατήρηση.

Αυτό το είδος της γνώσης 

δεν αποκτιέται μέσα από τις αισθήσεις, 

διότι όπως είπαμε, 

δεν διαθέτουμε κανένα αισθητήριο όργανο 

που να μπορεί να στραφεί προς τα μέσα 

και με το οποίο 

να μπορούμε να παρατηρούμε τον εαυτό μας 

Αυτό το δεύτερο είδος της γνώσης 

μπορεί να αλλάξει τον ίδιο τον άνθρωπο. 

Η παρατήρηση είναι μέσο για την αλλαγή του κόσμου,

θα λέγαμε, 

η αυτοπαρατήρηση είναι μέσο για την αλλαγή του εαυτού.

Ψυχολογικά σχόλια 

στη διδασκαλία των Γκουρτζίεφ και Ουσπένσκυ. σελ 82. 

Μόρις Νίκολ. Εκδόσεις Πτερόεσσα. 

Ο άνθρωπος έξω από το Παράθυρο. Μπένετ

Ένας άντρας γύρω στα 40 έβλεπε ένα επαναλαμβανόμενο όνειρο, 

το οποίο επανερχόταν τακτικά από την αρχή της σταδιοδρομίας του σε μία τράπεζα 

όπου είχε προσληφθεί όταν ήταν 20 ετών. 

Στο όνειρό του κλείδωνε το σπίτι του πριν πάει για ύπνο 

και εκείνη τη στιγμή αντιλαμβανόταν ένα πρόσωπο έξω από τα παράθυρο 

το οποίο προσπαθούσε να μπει στο σπίτι.

Κατάφερνε να κλειδώσει το παράθυρο εγκαίρως 

αλλά ο επίδοξος εισβολέας μετακινούνταν στο επόμενο παράθυρο 

και ο άνθρωπος έτρεχε να το κλειδώσει και μόλις που πρόφταινε. 

Αυτός ο αγώνας συνεχιζόταν μέχρι που έφταναν σε μία πόρτα 

όπου ο εισβολέας τον προσπερνούσε και κατάφερνε να μπει μέσα. 

.....................................................................................................

Σε διαφορετικές στιγμές εμφανίζουμε διαφορετικά πρόσωπα. 

Παρατηρώντας στο χώρο της δουλειάς του έναν άνθρωπο ,

αυτός μπορεί να φαίνεται ευχάριστος, πρόθυμος και θερμός. 

Όμως σε ένα άλλο περιβάλλον , 

για παράδειγμα στο σπίτι του μπορεί να είναι ακριβώς το αντίθετο. 

Ποιος είναι λοιπόν ο αληθινός χαρακτήρας, η αληθινή προσωπικότητα;’Γράφει ο Γιούνγκ. 

Στην αρχή το υγιές βρέφος είναι εντελώς φυσικό, χωρίς νάζια. 

Δέχεται και απορρίπτει ανεξάρτητα από τα συναισθήματα των άλλων. 

Όσο αναπτύσσεται, 

αποκτά συνείδηση των άλλων ανθρώπων 

και μαθαίνει με τη μίμηση πως να συμπεριφέρεται σε μία κοινότητα. 

Τα παιδιά διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους 

κι έτσι ο βαθμός της μίμησης και ή έναρξή της θα είναι διαφορετικά σε κάθε παιδί. 

Ο Γιούνγκ διέκρινε τη μίμηση από την ταύτιση, που είναι ασυνείδητη μίμηση. 

Η ταύτιση όντας ασυνείδητη λειτουργεί χωρίς να τη συνειδητοποιεί το παιδί.

Εξυπηρετεί, ένα σκοπό, 

κι όμως, μπορεί και αυτή να γίνει μειονέκτημα 

όταν τείνει να δομήσει στο παιδί μια δευτερεύουσα προσωπικότητα 

που διαφέρει από την αληθινή του φύση. 

Αυτή η δευτερεύουσα προσωπικότητα έχει επίσης την αξία της. 

Σε διαφορετικές στιγμές απαιτούνται διαφορετικές συμπεριφορές-

για παράδειγμα, στο σπίτι και στη δουλειά. 

Αν θέλουμε να ζήσουμε μέσα στην κοινότητα, χρειάζονται αναγκαίες προσαρμογές.

Ο Γιούνγκ χρησιμοποίησε τον όρο Περσόνα (θεατρική μάσκα, προσωπείο) 

για να περιγράψει το φέρσιμο που αντιστοιχεί στις απαιτήσεις της καθημερινής ζωής 

του ανθρώπου(Πχ αστυνόμος, γιατρός κλπ).

Συνήθως χρειάζεται αρκετή ευελιξία. 

Αν είναι υγιής άνθρωπος, 

δεν θα ταυτιστεί με κανέναν από τους ρόλους 

που καλείται να παίξει στην καθημερινή του ζωή.

Αυτή η εξωτερική στάση, 

αντιστοιχεί στο συνειδητό εγώ με τις πολλαπλές του παραλλαγές, 

και δεν πρέπει να εκλαμβάνεται λανθασμένα ως το σύνολο του ανθρώπου. 

Αν το άτομο ταυτιστεί με την περσόνα του, 

αυτό αντιστοιχεί με άρνηση των άλλων μερών της προσωπικότητάς του, 

και μεταξύ αυτών του ασυνειδήτου. 

Όταν εμφανίζεται μία νοσηρή ταύτιση, 

μπορούμε να προβλέψουμε την εμφάνιση του αντιθέτου της στα όνειρα. 

..............................................................................................................

Κατά την εξέταση αποδείχθηκε ότι ο άνδρας αυτός ήταν πολύ σχολαστικό άτομο.

Το καθετί στη ζωή του ήταν τακτοποιημένο, 

κι όμως προς μεγάλη του έκπληξη η ιδιωτική του ζωή ήταν δυστυχισμένη.

Η γυναίκα του έβλεπε μια άλλη πλευρά του και τον έβρισκε εξαιρετικά δύσκολο. 

Εδώ λοιπόν στο όνειρο, 

έχουμε μία εικόνα που δείχνει μέρη της προσωπικότητάς του (εισβολέας) 

τα οποία εκείνος απλώς δε γνώριζε επειδή ήταν ασυνείδητα. 

Η παρουσία του εισβολέα απεικονίζει το στόχο του ονείρου να παρέχει αντιστάθμιση, 

να αποκαταστήσει υγιείς συνθήκες στον νου 

(Αναδύοντας αυτές τις ασυνείδητες καταπιεσμένες πτυχές του ανθρώπου, 

το όνειρο επιδιώκει να φέρει σε επαφή 

τη συνειδητή (περσόνα) και την ασυνείδητη πλευρά (εισβολέας) του ασθενή, 

να τις συμφιλιώσει 

και να αποκαταστήσει την ισορροπία στον διχασμένο ψυχισμό του).

Τι είπε στ’ αλήθεια ο Γιουνγκ.

Ε.Α.Μπένετ. Εκδόσεις Μεταίχμιο.

Η ευτυχία της καθαρής Συνείδησης. Άγιος Νεκτάριος

Συνείδησις είναι η είδησις, 

η γνώσις του ηθικού νόμου, 

ήν έχει η ψυχή διακρίνουσα τας πράξεις 

εις αγαθάς και κακάς 

και αδεκάστως κρίνουσα το ποιόν αυτών 

και κατακρίνουσα μεν τας κακάς, 

εγκρίνουσα δε τας αγαθάς.

Την συνείδησιν η ψυχή έχει έμφυτον.

Εχει δηλονότι η ψυχή έμφυτον δύναμιν του ειδέναι, 

τί δίκαιον, 

τί άδικον, 

τί αγαθόν, 

τι αληθές, 

τι ψευδές.

Την έμφυτον ταύτην δύναμιν έλαβε παρά Θεού 

προς γνώσιν του θείου θελήματος 

και συνταύτισιν του θελήματος αυτής προς το θείον θέλημα. 

Η συνείδησις του αθετούντος τον ηθικόν νόμον ανθρώπου είναι τυρρανίς φοβερά.

Ουδέν αλγεινότερον τη αμαρτανούση ψυχή 

συνειδήσεως εξεγειρομένης και ελεγχούσης. 

Διότι ουδέν ούτως ταράσσει και πλήσσει την ψυχήν, 

όσον ο της συνειδήσεως έλεγχος.

Το του συνειδότος δικαστήριον 

είναι αδέκαστον και αυστηρότατον.

Η ψυχήν η συνειδύια 

ότι ουδέν διέπραξεν αδίκημα 

ουδέ προσέβαλε τον ηθικόν νόμον 

χαίρει και ειρηνεύει και άγει εορτήν χαρμόσυνον.

Η συνειδυία ψυχή εαυτήν καθαράν από πάσης ανομίας, 

καν μύρια πάσχη δεινά, 

καν πανταχόθεν βάλληται, 

κάν κινδυνεύει, 

ικανήν κέκτηται παραμυθίαν την αγαθήν συνείδησιν.

Η αγαθή συνείδησις παραμυθείται την ψυχήν 

πάσχουσα δι’αρετήν, 

δια το αγαθόν, 

το δίκαιον, 

την αλήθεια 

και δια την των πολλών σωτηρίαν.

Το συνειδός, λέγει ο Χρυσόστομος, 

πολλής πληροί της ευφροσύνης, 

και τοσαύτην ένδον εντίθησι την ηδονήν, 

όσην ουδείς δυνήσεται παραστήσαι λόγος.

Τι γάρ σοι δοκεί των εν τω παρόντι βίω είναι ηδύ; 

Τράπεζα πολυτελής, 

και σώματος υγεία και δόξα και πλούτος; 

Αλλά ταύτα τα ήδεα, 

αν εκείνη παραβάλης τη ηδονή, 

πάντα έσται πικρότερα προς αύτην συγκρινόμενα. 

Ουδέν γαρ ήδιον συνειδότος αγαθού.

Το συνειδός αγαλλόμενον 

συγκαλλωπίζει αυτώ και το πρόσωπον, 

και άρδει τας παρειάς η της ψυχής ευρωστία.

Καρδίας ευφραινομένης πρόσωπον θάλλει. 

Το Γνώθι Σαυτόν.Αγίου Νεκταρίου. 

Εκδόσεις Νεκτάριος Παναγόπουλος